Een zwarte bladzijde!

Inleiding

Iedere dag is het weer hetzelfde. Als we de krant openslaan of het journaal bekijken rolt de ellende van de wereld ons huis weer binnen. Doden in het verkeer, aanslagen door terroristen, honger in Afrika en geweld en criminaliteit in onze stad. Wat een ellende en lijden in deze wereld! Wat een pijn en verdriet! Voor veel mensen is dit dan ook voldoende reden om af te rekenen met een God die liefdevol en machtig zou zijn. Wat is daar zichtbaar van? De gedachte is ongeveer zo: ‘Een goede en liefdevolle God zou nooit hebben gewild dat er zoveel ellende in de wereld is. Een almachtige God zou het kwaad kunnen verwijderen als Hij dat zou willen. Als God zowel goed als machtig is, dan zouden het kwaad en het lijden er in deze wereld helemaal niet hoeven te zijn.’

Gods schepping en de oorzaak van het lijden

Deze redenering lijkt op het eerste gezicht logisch, en toch is ze het niet! In deze redenering wordt een geweldige inschattingsfout gemaakt. Het kwaad is geen abstract, intellectueel probleem wat we door wiskundige berekening kunnen oplossen. Het kwaad is een indringend, moreel probleem dat volledig met ons mens-zijn is verweven. Voor we een antwoord op het waarom van het lijden kunnen geven is het belangrijk om de oorzaak van het lijden te kennen. De Bijbel leert ons dat God het kwaad en het verdriet niet heeft geschapen. De wereld die Hij geschapen heeft was volkomen goed. God heeft de wereld gemaakt in harmonie, vrede en orde als een schepping die in een levende en voortdurende relatie tot Hem, de Schepper staat. De mens werd zelfs naar Gods karakter geschapen! De mens heeft deze harmonieuze relatie verbroken en Gods manier om de wereld te besturen naast zich neergelegd. De mens kwam bewust tegen God in opstand, overschreed de grenzen en wilde zelf God zijn. Het gevolg was dat Gods volmaakte wereld in elkaar stortte. De relatie met God werd verstoord, liefde veranderde in haat, orde veranderde in chaos en vrijheid maakte plaats voor onderdrukking! Zo deed het morele kwaad zijn intrede in deze wereld en als gevolg van dit immoreel handelen kwam ook het lijden deze wereld binnen. God kan in één handomdraai al het lijden oplossen, maar dan zouden de gevolgen voor ons desastreus zijn. Want wat is de oorzaak van het lijden en de dood? De zonde, de morele opstandigheid tegen God! Wie brengt de zonde voort? De mens! Zolang er in deze wereld mensen leven die weigeren in de tegenwoordigheid van Hem te leven en Hem als Schepper te erkennen, blijft het lijden bestaan. Als God alle mensen die niet in een volmaakte harmonie met Hem leven vernietigt, kan Hij het lijden in deze wereld in één klap ongedaan maken. Maar als zo’n regelrechte vernietiging de oplossing was, zouden wij hier dan nog zijn? Wie leeft er volgens Gods oorspronkelijke bedoeling? God wil echter niet dat mensen in zo’n vernietigend oordeel komen. Hij wil dat wij opnieuw bij Hem terugkeren. Vanuit Zijn genade wacht God daarom nog met het maken van een definitief einde aan het kwaad – om de mensen die nu leven de gelegenheid te geven het weer in orde te maken met Hem. Om dit mogelijk te maken heeft Hij in onbegrijpelijke liefde en genade een verlossingsplan uitgewerkt. Daardoor is er voor ons, gevallen mensen, een nieuwe relatie met God mogelijk. Op dit moment toont God Zijn geduld met de mensheid. Maar laten we ons geen illusie maken. God heeft beloofd uiteindelijk in te zullen grijpen in de wereldgeschiedenis om voorgoed een einde te maken aan de zonde. Dan zal er een nieuwe schepping komen waarop gerechtigheid heerst en de gelovigen zullen leven in een harmonieuze relatie met God, zoals Hij het oorspronkelijk bedoeld heeft. In deze les kijken we naar wat de Bijbel zegt over de zwarte bladzijde in de wereldgeschiedenis, die ook wel ‘de val van de mens’ wordt genoemd.

De scheiding

Hoelang de heerlijke toestand in het paradijs heeft geduurd weten we niet. Kort na de schepping heeft de mens zich losgerukt van God zijn Schepper. Genesis 3 vertelt ons alles over de wijze waarop de mensheid God-loos werd. Elk volk kent wel een paradijsverhaal. Je zou kunnen zeggen dat er bij elk mens een spoortje heimwee naar het paradijs is gebleven. Zonder de Bijbel, het Woord van God, weten we echter nooit de ware toedracht van alles wat er gebeurd is. De Bijbel vertelt ons het geheim achter alle nood en verdriet, wreedheid en oorlog. Hoe komt het dat wij God niet meer kennen zoals Adam in het paradijs? Het antwoord op al deze vragen is terug te brengen op de ‘Val’ van de mens in het paradijs. Aan de volmaakte verhouding tussen God en mens kwam plotseling een einde. Dat was de bedoeling van de satan. Hij wil niets liever dan liefdesrelaties tussen God en mens verbreken. Juist op de mens, die eeuwig God zou verheerlijken en zijn Schepper zou loven en prijzen, richtte satan zijn aanval. We lezen in de Bijbel dat satan daarbij gebruik maakte van een slang. Daarbij moeten we bedenken dat er in het paradijs nog geen sprake was van bedreiging tussen mens en dier. Ook de relatie tussen mens en dier was een relatie van harmonie. De slang was niet meer dan een instrument dat de satan gebruikte om de mens toe te spreken. Zo probeerde satan de mens te verleiden. Dat deed en doet hij juist daar waar die mooie liefdesrelatie tussen God en mens ligt. Hij valt aan op het verbond dat God gesloten heeft met de mens.

Wie is satan?

Satan is een engel die in het begin van de wereldgeschiedenis in opstand is gekomen tegen God (Openbaring 12:7-9). In de hemel heeft hij oorlog gevoerd tegen God en gestreden met zijn aanhangers (de demonen) tegen Michael (de engel van God) en de andere engelen. Satan heeft deze strijd verloren en is uit de hemel geworpen. Toen satan het van God niet kon winnen heeft hij zich in blinde woede op de mens gestort. De mens was immers de beelddrager van God. In zijn val heeft satan de mens kunnen meeslepen door hen te verleiden! God-zij-dank is het daarbij niet gebleven. God heeft ingegrepen! God beloofde Zijn eigen Zoon naar de aarde te sturen om een einde te maken aan de macht en opstand van satan en zo de gelovigen te verlossen uit zijn moordende greep. Deze verlossing was definitief toen Jezus Christus stierf aan het kruis op Golgotha. Uiteindelijk zal de satan totaal verslagen worden en geworpen worden in de poel van vuur (de hel) om voor eeuwig vernietigd te worden (Openbaring 20:10). Dit gebeurt als Jezus terugkomt.

De verleidingstactieken van satan

De Bijbel beschrijft in Genesis 3 hoe satan op een listige manier probeert de mens te verleiden. Hij doet dat door de goede bedoelingen van God verdacht te maken. ‘Is het waar dat God gezegd heeft: U mag van geen enkele boom in de hof eten?’ (3:1) Dat is natuurlijk een grove leugen. Want God had gezegd dat ze alleen van ‘de boom van kennis van goed en van kwaad’ niet mochten eten en van alle andere bomen wel (Genesis 2:16-17). Eva, die het vermogen en de kennis had om te kiezen tussen goed en kwaad, had hier direct al moeten zeggen: ‘Ga weg, satan, want je beledigt mijn Schepper, die ik van harte liefheb!’ Maar Eva doet het niet. Ze gaat in discussie met de duivel. Ze is helemaal niet op haar hoede als satan door de slang tegen haar begint te praten. Ze vertelt hem alles wat God tegen hen gezegd heeft (Genesis 3:3). Zo opent ze vrijwillig en bewust de deur naar het kwaad. Daarop gaat de satan verder met de verdachtmaking van God. Nu maakt hij God uitdrukkelijk uit voor een leugenaar. Hij begint wantrouwen te kweken bij Eva. Hij ondergraaft haar hart met zijn beschuldigingen. Het verbond met God begint vanaf de kant van de mens te wankelen op zijn grondvesten. Dit is typisch de manier van werken van satan. Wees er op bedacht! Stapje voor stapje probeert hij door twijfel en ongeloof te zaaien ons vertrouwen op God te ondermijnen. De vraag die satan aan Eva stelt komen we vaker tegen. ‘Is het echt waar dat…’ Een vraag die twijfel zaait en mensen tegen God opzet. Wees op je hoede! Eva was dit niet. Stapje voor stapje laat ze zich vangen in het web dat rondom haar heen gespannen wordt.

De zondeval

Hoewel satan de mens heeft verleid, blijft de mens volledig verantwoordelijk voor de keus die hij gemaakt heeft. God had de mens de vrije wil gegeven om te kiezen voor Hem. De mens was geen slaaf van God, maar kreeg hoge verantwoordelijkheden. Bovendien was de mens in staat om keuzes te maken en vrijwillig lief te hebben. In Genesis 3:5 en 6 staat beschreven hoe de mens ongehoorzaam wordt aan God. Eva neemt van de vrucht en ze eet. Ze geeft ook Adam en hij eet. Een verschrikkelijk moment! Denk je eens in, het verbond dat God met de mens gesloten had, de liefdesrelatie tussen God en Zijn schepping, de harmonie wordt hier op een wrede manier verscheurd. Gehoorzaamheid verandert in ongehoorzaamheid, vriendschap verandert in vijandschap, harmonie verandert in een gebroken relatie. Vrede wordt onvrede, orde verandert in chaos, veiligheid en geborgenheid veranderen in angst en onzekerheid. Nu de mens over de grenzen is gegaan en Gods orde en instelling niet langer accepteert, komt een spoor van lijden en verdriet deze wereld binnen. We zien dit niet alleen in het leven van mensen, maar ook in de natuur terug. De relatie die er bestaat tussen God en mens, mensen onderling en mens en natuur raakt verstoord. In zijn ongehoorzaamheid trekt Adam de hele mensheid én de rest van de schepping met zich mee. Dat wordt direct zichtbaar in de kinderen die Adam en Eva voortbrengen. Vanaf dit verschrikkelijke moment wordt ieder mens geboren onder een verbroken verbond en in een gebroken relatie met God!

Gods verbond, regels en grenzen

God had een waarschuwing gegeven bij de sluiting van het verbond. Als de mens ongehoorzaam zou zijn aan God en daarmee het verbond zou verbreken, zou er ook een straf volgen. Een logisch gevolg van het minachten van Gods scheppingsorde en het overschrijden van de grenzen. God is een God van liefde, maar God kan niet onrechtvaardig zijn als Zijn liefde wordt verworpen. Hier moet God rechtvaardig het oordeel uitspreken over de mens. De straf kan niet uitblijven. Op dit punt aangekomen zou God rechtvaardig Zijn hand van deze schepping kunnen terugtrekken met de gedachte ‘zoek het dan zelf maar uit’. God zou rechtvaardig van een afstandje kunnen toezien hoe deze schepping zichzelf volkomen in de vernieling zou draaien. God zou rechtvaardig zijn wanneer Hij de hele mensheid in één klap zou vernietigen. Dat had Hij immers gezegd (Genesis 2:17). De mens zou sterven als hij ongehoorzaam zou zijn aan God.
Dood betekent scheiding! Direct werd de mens van God gescheiden en ging daarom in geestelijk opzicht dood! Het lichamelijk sterven was echter alleen nog een kwestie van tijd. Uiteindelijk zou deze straf uitlopen op de eeuwige dood, een eeuwige scheiding van Schepper en schepsel! Wij kunnen niet ‘spelen’ met de rechtvaardigheid van God. God kan niet in relatie staan tot alles wat onheilig, zondig en verkeerd is. Dat weten Adam en Eva ook. Ze kunnen God niet recht meer in de ogen kijken en weten dat God nu zal komen als Rechter. Adam en Eva zien dat ze van hun kant de relatie met God verbroken hebben. Er staat in de Bijbel dat ze merken dat ze naakt zijn. Toen ze onschuldig waren hadden de eerste mensen er geen moeite mee om zonder schaamte in de hof te lopen (Genesis 2:25). Begeerte kende alleen een positieve vorm. Nu stonden ze als vreemden tegenover elkaar en voelden zich gedwongen kleren te maken om hun kwetsbaarheid voor elkaar te bedekken. Vanaf dit moment is in de Bijbel te lezen dat de mens zich gaat verbergen voor God…

God zoekt de mens op Adam en Eva kropen weg. Waarom? Het tekent de ontluistering van de mens. Eerst kenden ze God en wandelden met Hem als vriend. Ze konden God recht in de ogen kijken en leefden volkomen volgens Gods wil! Maar nu kennen zij hun Schepper niet meer. Adam en Eva verborgen zich voor Hem alsof Hij niet de Alziende en Alwetende is. Het vermogen om trouw te zijn aan God en elkaar raakte in verval. De rechte verhouding tussen God en mensen raakte beschadigd. Het vermogen tot barmhartigheid, het zuiver, rein en volmaakt te zijn in denken, doen en spreken, het vermogen om relaties aan te gaan en lief te hebben, het vermogen tot het dragen van verantwoordelijkheden, het vermogen om elkaar te helpen en te leiden, het vermogen tot zelfbewuste rationaliteit, het vermogen om morele keuzes te maken, het vermogen om creatief te zijn in denken en handelen en het vermogen om in harmonie te leven met God en de medemens raakte in diep verval. Natuurlijk zijn er nog sporen terug te vinden van de eigenschappen van God in de mens van vandaag (we zijn geen dier geworden). Maar de situatie nu is niet te vergelijken met hoe God het oorspronkelijk bedoeld heeft. In de gevolgen van deze ‘val van de mens’ zien we hoe diep de mensheid van God is afgevallen. Het was niet zomaar een foutje tegenover God. Nee, de mens rukte zich vrijwillig los van God, overschreed de grenzen en stortte zichzelf en de schepping daarmee in het verderf. Dit is de oorzaak van alle ellende, moeite, pijn en verdriet.
Gelukkig gaat de Bijbel verder en heeft God na deze alles veranderende gebeurtenis geen punt gezet! Het is voor ons mensen niet te bevatten, maar God steekt liefdevol Zijn hand naar de mensheid uit en gaat de gevallen schepselen opzoeken. Hij had met recht de mens voor eeuwig kunnen vernietigen. Maar dat doet God niet. Wat een schitterende, onbevattelijke liefde. God zoekt Zijn schepsel op! Let op, de mens vroeg niet naar God. Nee, Adam en Eva verborgen zich achter de struiken. Ze vluchtten daarmee juist bij God vandaan. God zocht hen op en vroeg: ‘Waar bent u?’ Zo is God: vol opzoekende liefde, genade, barmhartigheid en ontferming. We lezen in de Bijbel dat God tegen Adam zei: ‘Adam, waar ben je’? Adam kon geen kant meer op. Hij moest eerlijk bekennen dat hij gezondigd had. En deed Adam dat? Nee, dat deed hij niet! In plaats van schuld bekennen probeerde hij de schuld af te schuiven op zijn vrouw. Hij zegt: ‘De vrouw die U gaf om bij mij te zijn, die heeft mij van die boom gegeven en ik heb gegeten’ (Genesis 3:12). Een scherpe illustratie van de vijandschap tegenover God en de medemens. Let op de woorden ‘de vrouw’ en ‘die U mij gaf ’. Meer denigrerend kun je niet over je vrouw spreken. Meer beschuldigend kun je niet zijn tegenover God. Wat een ontluistering! En luister eens wat Eva voor antwoord gaf. Ze probeerde de schuld van haar zondige daad af te schuiven op de slang; híj heeft haar verleid! Eva sprak hier een halve waarheid, want zij was zelf verantwoordelijk voor haar daad. Het is duidelijk: Eva is niet veel beter dan Adam. Van Adam en Eva was dus niets goeds meer te verwachten. Nu zou God Zelf moeten ingrijpen. Wat wij niet voor mogelijk houden gebeurde. Eenzijdig openbaarde God nu Zijn liefde aan verloren en schuldige mensen. Het is pure, onvoorwaardelijke liefde van één kant. Nu het schepsel niet meer naar God vroeg, ging God naar mensen vragen. God gaf in Zijn grote liefde en genade een belofte. Een belofte van genade en van redding. Deze belofte noemen we de moederbelofte.

De moederbelofte

Wanneer God Zich bij de zonde had neergelegd zou de eer en de heerlijkheid van God verduisterd blijven door de zonde. Dat mag niet! God zocht de mens op. God Zelf vertelde de mens in het paradijs het eerste Evangelie (Evangelie = Goede Boodschap) (Genesis 3:15). Deze belofte heet de moederbelofte. Zij is de moeder, de bron van alle volgende heilsbeloften1 die we in de Bijbel lezen. De strijd tussen satan en de mens werd hier ingezet. De strijd tussen God en de duivel. De inzet is de mensenziel die geschapen is om eeuwig te bestaan en tot eer van God te leven. Deze strijd is bij voorbaat al beslist. God overwint! Uit het nageslacht van deze vrouw zal Iemand (Jezus Christus) komen die de kop (de macht) van de satan zal vermorzelen. Het kwaad heeft niet het laatste woord in deze wereld, de schepping van God!

Een brug over de kloof

In het paradijs zien we een ernstige verstoring van de relatie tussen God en mens. Een kloof die wij als mensen nooit meer kunnen overbruggen. Maar God beloofde na de val van de mens een overbrugging van die kloof. God zou Zelf de kloof overbruggen, Hij staat garant: ‘Ik zal…’. (Genesis 3:15). Geen prestatie van mensen is toereikend, oplossingen van onze kant kunnen er niets aan bijdragen. God gaf eenzijdig en in diepe liefde het middel tot redding. Tegenover de straf plaatste God een belofte van gratie in de komst van Zijn Zoon, Jezus Christus. Voor Adam en Eva was het: ‘Er zal er Eén komen die de kop van de slang zal vermorzelen…’ Voor ons is het: ‘Er is er Eén gekomen die de kop van de slang verpletterd heeft’. Wij kijken terug en zien de komst van de Zoon van God, Jezus Christus, in deze wereld (Kerstfeest). Door Zijn leven te geven als een offer aan het kruis overwon Jezus de macht van satan, de zonde, het morele kwaad en de dood (Goede Vrijdag). Als bewijs van Zijn overwinning stond Hij op uit de dood (Pasen). Al in het paradijs beloofde God Zijn Zoon te zullen sturen naar deze aarde tot verlossing, vergeving en reiniging van de zonden. Vanuit het paradijs loopt een directe lijn naar het offer van de Zoon van God! Om dit aan Adam en Eva te illustreren nam God de bladeren weg die ze hadden voorgedaan om hun naaktheid te bedekken. Als gevolg van de zonde schaamden ze zich voor hun naaktheid. God slachtte een dier (Genesis 3:21) en Hij deed de vellen van dit dier bij de eerste mens om. Hier werd het eerste offer gebracht! Een offer dat vooruit wees naar het grootste offer: Jezus Christus, de Zoon van God! Een dier moest gedood worden om de naaktheid van de mens (de schaamte als direct gevolg van de zonde) te bedekken. Zo zal eens de Zoon van God aan het kruis sterven om de zonden van de mensen te verzoenen. Hier zien we de lijn naar Kerst, Goede Vrijdag, Pasen en Hemelvaart. Het is indrukwekkend om te zien dat dit alles al beloofd werd in het paradijs.

Tot slot

Gods belofte loopt als een gouden draad door de geschiedenis van het Oude Testament. In deze les hebben we de zwarte bladzijde besproken uit de menselijke geschiedenis. Vanuit het paradijs lopen de lijnen naar de dag van vandaag. Naar uw en mijn leven. Het geeft antwoord op alle vragen over ellende, verdriet, leed en ook over de dood. God had deze wereld rechtvaardig aan haar lot kunnen overlaten, maar God gaf een belofte. God zoekt mensen op die in vijandschap staan tegenover Hem. Hij heeft Zijn Zoon naar de aarde gestuurd om herstel mogelijk te maken van de verbroken relatie. Dat is pas pure, eenzijdige liefde! Zo’n God is het waard om lief te hebben! 1 beloften die te maken hebben met het heil en de redding van de mens